Hoogstamboomgaarden zijn karakteristiek voor veel Vlaamse regio’s. Van oudsher hebben de meeste boerderijen een (kleine) boomgaard. Hoogstamboomgaarden onderhouden vraagt wel wat kennis, maar is essentieel voor de gezondheid van de bomen. Ook het fruit plukken is niet evident voor iedereen. Maar daar bieden Regionale Landschappen oplossingen voor.
Hoogstamboomgaarden vroeger en nu
Tot een flink stuk in de twintigste eeuw had iedere boerderij in het Meetjesland een eigen boomgaard. De kleine hoogstamboomgaard maakte, net als knotbomenrijen en houtkanten, deel uit van het traditionele boerenlandschap. Een hoogstamboomgaard leverde zowel fruit op als gras en schaduw voor het vee. De fruitbomen stonden vlak bij de woning, op de huisweide. Om koeien of jongvee op de weide te houden, groeide er een meidoorn- of hulsthaag omheen.
Rond 1950 verloor de hoogstamboomgaard haar belang voor de tuinbouw. Gewijzigd consumptiegedrag, intensivering en schaalvergroting hadden ook voor de fruitteelt grote gevolgen. In de jaren 1960 kreeg men zelfs een premie om hoogstamfruitbomen te rooien, stel je voor!
De laatste tijd neemt de belangstelling voor de hoogstamboomgaard terug toe. Liefhebbers planten opnieuw (hoogstam)fruitbomen en dragen zo bij tot het behoud van dit unieke landschapselement. In 2020 werd onze streek 14 hoogstamboomgaarden rijker, 4 werden er hersteld. We plantten in totaal 408 hoogstamfruitbomen.
Belang van hoogstamfruitbomen
Het fruit dat we uit de supermarkt kennen is niet zelden afkomstig van laagstamplantages, maar ook hoogstamboomgaarden leveren kilo’s en lekker en bruikbaar fruit. Mensen zijn zich steeds vaker bewust van wat ze consumeren en zijn vaak op zoek naar onbespoten fruit om tot sap te persen, om te verwerken in gebak of andere gerechten of om zo op te eten. Ze herontdekken bovendien het plezier en de voordelen om thuis lekker fruit te kweken.
Hoogstambomen zijn ecologisch waardevoller dan laagstam- en halfstamfruitbomen. Ze bieden meer nest- en schuilgelegenheid door onder meer holtes in oudere bomen.
Naar een goed beheer
Hoogstamfruitbomen zijn relatief onderhoudsvriendelijk. Wel vragen ze af en toe een vormsnoei. Het Regionaal Landschap Meetjesland organiseert wel jaarlijks een snoeicursus voor hoogstamfruitbomen. Eigenaars kunnen voor beheer in de toekomst beroep doen op Landschapsbeheer op Maat.
Fruit (laten) plukken
Heel wat mensen met een boomgaard hebben jaarlijks een overschot aan hoogstamfruit. Via goedgeplukt.be kan je op zoek naar mensen die het fruit voor je kunnen plukken, plukkers kunnen er op zoek naar locaties met lekker fruit.
