LIFE ANIMATED from Regionaal Landschap Meetjesland on Vimeo.

Natura 2000

Natura 2000 heeft als doel de achteruitgang van de Europese natuur een halt toe te roepen. Dit doet de organisatie door gebieden af te bakenen en uit te roepen tot beschermd gebied, zodat de verschillende planten en dieren voldoende ruimte krijgen om te overleven.

Het Meetjesland telt twee Natura 2000-gebieden: het Meetjeslandse Krekengebied en Zandig Vlaanderen-Oost. 

• Het Meetjeslandse Krekengebied 

Het Meetjeslandse krekengebied is een streek in het uiterste noorden van de provincie Oost-Vlaanderen, dicht tegen de Nederlandse grens. Het gebied ligt verspreid over de gemeenten Assenede en Sint-Laureins. De laaggelegen gronden staan onder invloed van brakke tot zoute kweldruk vanuit de zee of kanalen. Vele gronden zijn op de zee gewonnen door kunstmatige drooglegging.

De unieke vegetatie zorgt voor een ideaal broed- en overwinteringsgebied voor talrijke vogelsoorten, daartoe behoort onder andere de bruine kiekendief. Ook enkele vleermuissoorten en de zeggenkorfslak leven in dit gebied. 

• Zandig Vlaanderen-Oost 

Grote boscomplexen in het Meetjesland die geheel of gedeeltijk gelegen zijn binnen Zandig Vlaanderen-Oost zijn: Drongengoedbos, Maldegemveld, Kallekesbos, Keigatbos, Provinciaal Domein Het Leen en Bellebargiebos / Kwadebossen. Dit natuurgebied is relatief vlak, maar bezit naast veel bos en heide ook enkele valleigebieden. De heide komt altijd voor in bestaande bossen, zoals in het Drongengoed. Tot de aandachtsoorten behoren naast enkele vleermuissoorten ook enkele vogelsoorten en de kamsalamander. 

Natuurbeheerplannen

Eigenaars van een stuk grond in Natura 2000 gebieden kunnen hun steentje bijdragen aan de bescherming van de natuur en het leefgebied van de soorten die er voorkomen door een natuurbeheerplan te laten opmaken. Voor de bescherming- en beheersmaatregelen zijn dan ook subsidies beschikbaar. Meer info hierover lees je op www.natuurenbos.be/natuurbeheerplan.

LIFE ANIMATED – de dieren

• Vlera de vleermuis

Omdat vleermuissoorten zowel in het Meetjeslandse Krekengebied als in het gebied Zandig Vlaanderen-Oost tot de aandachtsoorten behoren, werd de vleermuis in LIFE ANIMATED opgenomen als een van de hoofdpersonages.

In Vlaanderen komen maar liefst 17 verschillende vleermuissoorten voor, waarvan een heel aantal in het Meetjeslandse krekengebied en het gebied Zandig Vlaanderen-Oost. Vleermuizen leven vooral van insecten die ze aan bosranden, natte graslanden of op het wateroppervlak vinden. Ze kunnen meer dan 300 insecten per nacht verorberen. De meest voorkomende vleermuissoort is de gewone dwergvleermuis, een soort die zo klein is dat ze zelfs in een luciferdoosje past!  

Op de website van Natuurpunt vind je meer informatie over de verschillende vleermuissoorten. Op welke soort lijkt Vlera het meest volgens jullie?

• Sharief de bruine kiekendief 

De bruine kiekendief is een focussoort in het Meetjeslandse Krekengebied. Sharief is in dit filmpje onze gids voor dit gebied en toont aan Vlera wat zijn natuurlijke habitat allemaal te bieden heeft.

De bruine kiekendief is een van onze mooiste roofvogelsoorten. Volwassen mannetjes zijn overwegend bruin met grijze rug en staart en opvallende zwarte vleugeltoppen. De wijfjes zijn iets minder gekleurd en hebben een lichtgeel petje, een bleke keel en gele vleugelvlekken. Bruine kiekendieven jagen doorgaans laag boven de grond, op zoek naar muizen, jonge konijntjes en kleine vogels. Ze verkiezen rietkragen om in te broeden, maar belanden soms per vergissing in een graanakker. Regionaal Landschap Meetjesland, INBO en Vogelwerkgroep Oost-Vlaanderen-Noord sporen deze nesten op en bieden bescherming en een subsidie aan.

• Pauline de paling  

Pauline de paling is de eerste diersoort die Sharief en Vlera tegenkomen op hun tocht door het krekengebied. Pauline is net terug van een reis naar de Sargassozee, een plek waar palingen naartoe trekken om te paaien. Vandaar dat Pauline spreekt van een ‘vruchtbare reis’.

Pauline is een Europese paling. Deze palingen worden in de Sargassozee geboren en trekken met de zeestromingen de Atlantische Oceaan over om als glasaal in de Europese rivieren of kreken gedurende 5-20 jaar uit te groeien tot een zilverpaling. Vandaar dat Pauline vertelt dat dit de beste plaats ter wereld is voor haar kleintjes. Eens volwassen trekken de palingen terug naar zee. Tijdens hun reis worden ze geslachtsrijp en planten ze zich voor ter hoogte van de Sargassozee. Anders dan Pauline, keren de palingen in werkelijkheid niet terug na het paaien in de zee en vinden er hun laatste rustplaats.

In heel Europa is de palingpopulatie de laatste 40 jaar sterk achteruitgegaan. Klimaat gerelateerde wijzigingen in zeestromingen, verminderd voedselaanbod, migratiebarrières zoals sluizen en gemalen, milieuverontreiniging, (invasieve) parasieten en overbevissing zijn belangrijke oorzaken voor de sterke afname. Daarom vertelt Pauline ook dat het niet makkelijk was om er te geraken. In 2010 werd in België het Palingbeheerplan goedgekeurd dat vooral inzette op het beperken van de palingvisserij, het oplossen van belangrijke vismigratieknelpunten in Vlaanderen en het uitzetten van glasaal op plaatsen die voor hen moeilijk te bereiken zijn. Ook in het Meetjesland installeerde Regionaal Landschap Meetjesland in samenwerking met de Zwarte Sluispolder een palinggoot om een migratieknelpunt op te lossen. Wie graag meer wil weten over palingen en het ontrafelen van hun mysterieuze levensstijl, bekijk dan zeker dit filmpje. 

• Zaza de zeggenkorfslak

Zaza de zeggenkorfslak woont aan de rand van de kreek. De zeggenkorfslak is een zeldzame verschijning. Bovendien is een zeggenkorfslak moeilijk te vinden, want ze is maar 3 tot 4 mm groot.  Deze kleine slakkensoort is zeer gevoelig aan een dalende grondwatertafel. Een zeggenkorfslak is daarom een goede indicatorsoort: als de zeggenkorfslak ergens kan gedijen dan kunnen veel andere diersoorten dat ook. Vandaar dat Zaza zegt dat ze altijd volk tegenkomt, waar ze ook gaat.

• Kamiel de kamsalamander 

Kamiel de kamsalamander komen we tegen wanneer Vlera en Sharief via een rij populieren de oversteek maken naar het gebied Zandig Vlaanderen-Oost. Kamiel leeft in een poel en zijn dieet bestaat, zoals hij zelf zegt, onder meer uit andere bewoners van de poel. Wil je met je klas meer te weten komen over onder andere welke diertjes Kamiel eet? Boek dan het spel ‘Moord in de Poel’.

De kamsalamander is de grootste inheemse watersalamander, maar is zeer zeldzaam. Mannetjes  worden tot 16 cm en vrouwtjes tot 18 cm groot. Een kamsalamander heeft zwartbruine bovendelen met vage, ronde, zwarte vlekken en kleine, witte spikkeltjes op de flanken. De buik is geeloranje met zwarte vlekken. Heel kenmerkend is de gekartelde rugkam van mannetjes, waarmee ze in de paartijd op een draakje lijken. Hun kam maakt hen dan ook de ‘coolste van de poel’.

Volwassen exemplaren overwinteren op het land en trekken eind februari, begin maart naar de paarplaats. Vaak moeten ze hierbij een weg oversteken. Wil je graag salamanders, kikkers en padden helpen veilig overzetten? Neem dan voor de trekperiode een kijkje op deze website om te zien bij welke overzetactie je een handje kan toesteken.

Eens kamsalamanders veilig de poel hebben bereikt, worden de eitjes afgezet tot ten laatste begin juni. Wijfjes leggen tot 200 eitjes, waarvan slechts de helft zal uitkomen. Pas tegen eind augustus, begin september gaan ook de jonge salamanders aan land.

Vertel ons jouw verhaal met een filmpje

Ons filmpje licht nog maar een tipje van de sluier van wat Natura 2000 in het Meetjesland te bieden heeft. Ben je zelf al een of meerdere van deze dieren in deze gebieden tegen het lijf gelopen? Of ga je vaak op stap in deze gebieden en wil je graag delen waarom je deze bezoekt? Ben je geprikkeld om zelf een video in elkaar te boksen met onze mascottes in de hoofdrol? Aarzel dan niet om ons jouw filmpje te bezorgen via de Facebookpagina van Regionaal Landschap Meetjesland. Vermeld daarbij zeker #LIFEANIMATED!